Karpaty Naszym Domem

W dniach 14 - 16 maja br. w Krynicy-Zdroju spotkali się członkowie międzynarodowej Grupy Roboczej Konwencji Karpackiej ds. Dziedzictwa Kulturowego i Wiedzy Ludowej. Grupa kontynuowała prace nad protokołem tematycznym, który już w przyszłym roku może zostać przyjęty przez kraje karpackie.

Ramowa konwencja o ochronie i zrównoważonym rozwoju Karpat, czyli tzw. konwencja karpacka, jest, obok Alp, drugim w skali światowej porozumieniem międzynarodowym dotyczącym pojedynczego obszaru górskiego. Zakłada działania na rzecz poprawy jakości życia, wzmocnienia miejscowej gospodarki i społeczności lokalnych oraz zachowania walorów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego tego obszaru.

Strony konwencji karpackiej (Czechy, Polska, Rumunia, Serbia, Słowacja, Ukraina i Węgry) zobowiązały się do współpracy na rzecz:

• ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej Karpat oraz ich użytkowania w sposób zrównoważony,

• koordynowania planowania przestrzennego,

• promowania zrównoważonej gospodarki rolnej i leśnej,

• rozwoju zrównoważonego transportu i infrastruktury,

• rozwoju zrównoważonej turystyki,

• promowania bezpiecznych dla środowiska technologii przemysłowych i produkcji energii,

• zachowania i promowania dziedzictwa kulturowego i wiedzy ludowej,

• oceny i monitorowania stanu środowiska,

• podnoszenia świadomości i edukacji społeczeństwa na temat Karpat.

Do konwencji systematycznie opracowywane i włączane są protokoły tematyczne (o statusie umów miedzynarodowych), rozwijające jej postanowienia w odniesieniu do poszczególnych obszarów zainteresowań.

Polska ratyfikowała konwencję w 2006 roku. Podpisała również wszystkie dotychczas uzgodnione protokoły tematyczne: o ochronie i zrównoważonym użytkowaniu różnorodności biologicznej i krajobrazowej, o zrównoważonej gospodarce leśnej oraz o zrównoważonej turystyce w Karpatach. W przygotowaniu są też protokoły dotyczące transportu i infrastruktury oraz rolnictwa, a także protokół o dziedzictwie kulturowym.

Dziedzictwo kulturowe i wiedza ludowa
1. Strony będą prowadzić politykę mającą na celu zachowanie i promowanie dziedzictwa kulturowego i wiedzy ludowej ludności miejscowej oraz wyrobu i wprowadzania na rynek miejscowych produktów, wyrobów artystycznych i rękodzielniczych.
2. Strony będą dążyć do zachowania w Karpatach tradycyjnej architektury, sposobów użytkowania ziemi, miejscowych ras zwierząt gospodarskich i odmian roślin uprawnych oraz zrównoważonego użytkowania dziko rosnących roślin.
(art. 11 konwencji karpackiej )

Głównym celem krynickiego spotkania była kontynuacja prac nad proponowanym tekstem protokołu dotyczącego zachowania i promowania dziedzictwa kulturowego Karpat.

Pierwsza, robocza wersja dokumentu została opracowana w 2012 r. przez Centrum UNEP/GRID-Warszawa. Została ona następnie poddana regionalnym konsultacjom w ramach działającej w polskiej części Karpat, przy Porozumieniu Karpackim "Karpaty Naszym Domem", grupy roboczej ds. dziedzictwa kulturowego. W kwietniu 2013 roku roboczą wersję dokumentu przekazano rządom wszystkich krajów karpackich.

Protokół o dziedzictwie kulturowym Karpat ma szansę na przyjęcie podczas najbliższego, czwartego spotkania Konferencji Stron Konwencji, które zaplanowane zostało na wrzesień 2014 r. w Republice Czeskiej.

Konferencje Stron są najważniejszym organem konwencji. Pierwsze spotkanie Konferencji Stron Konwencji Karpackiej z udziałem ok.140 uczestników, odbyło się 11-13 grudnia 2006 roku w Kijowie. Ministrowie przyjęli wtedy Deklarację Karpacką, podpisali także memorandum o współpracy z Konwencją Alpejską, konwencją Ramsarską oraz sekretariatem wykonawczym CEI (Central European Initiative). Drugie posiedzenie tego organu odbyło się w czerwcu 2008 r. w Bukareszcie, a trzecie w maju 2011 r. w Bratysławie.

W spotkaniu udział wzięli przedstawiciele 5 z 7 krajów karpackich (Rumunii, Ukrainy, Serbii, Węgier i Polski) oraz Tymczasowego Sekretariatu Konwencji Karpackiej w Wiedniu: Sebastian Catonoiu (Vanatori Neamt Nature Park, Romania), Tamara Malkova (ICO "Green Dossier", ANPED, Ukraine), Milena Milosevic Micic (The Homeland Museum of Knjazevac, Serbia), Stanislav Chernovol (Institute of Monument Protection Research, Ministry of Culture of Ukraine), Marianna Biro (MTA OK Centre for Ecologigal Research, Hungarian Academy of Science), Monika Lesz (Ministry of Environment, Poland), Zbigniew Niewiadomski (UNEP/GRID Warsaw Centre, Poland).

Podczas krótkiej wizyty w okolicach Krynicy, zagraniczni goście mieli też okazję poznać lokalne dziedzictwo kulturowe. Odwiedzili m.in. drewnianą cerkiew w Powroźniku z poczatku XVII wieku, która wraz z 15 innymi karpackimi cerkwiami polsko-ukraińskiego pogranicza ma szansę wkrótce trafić na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Spotkanie grupy roboczej w Krynicy było współorganizowane przez Tymczasowy Sekretariat Konwencji Karpackiej w Wiedniu (UNEP Vienna – ISCC), Stowarzyszenie Ekopsychologia oraz Centrum UNEP/GRID-Warszawa, w ramach projektu Karpaty łączą – mechanizm konsultacji i współpracy dla wdrażania Konwencji Karpackiej współfinansowanego w latach 2012-2015 przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej. Wiecej informacji o projekcie można znaleźć na stronie: www.karpatylacza.pl.